Koleksiyon yapmak keyifli bir hobi olsa da bu tutku şaşırtıcı boyutlara ulaşabilir. Giderek artan biriktirme arzusu, bireylerin evlerini boydan boya çeşitli eşyalarla doldurmasına sebep olabilir. Öyle ki bu yaşam biçimi; bireyi fiziksel, zihinsel, duygusal ve hatta finansal olarak zorlayan bir aşamaya varabilir.
Her ne kadar pozitif bir algıyla yaklaşılıyor olsa da kitaplar da arzu nesnesine dönüşebilir. Bu durumda da bireyde literatürde Tsundoku olarak geçen sorun görülebilir.
Peki; kitaplara duyulan sevgi, ne zaman ve nasıl halk arasında yanlış bir şekilde "Tsundoku hastalığı" olarak da adlandırılan bu duruma dönüşür? Gelin, detaylara beraber bakalım.
Tsundoku Ne Demek?
Tsundoku nedir, sorusunu cevaplamak için öncelikle kelimenin etimolojik kökenini incelemek gerekiyor.
Tsundoku, Japonya’nın Meiji döneminde (1868-1912) kelime oyunu olarak ortaya çıkmış. Bu sözcük "daha sonra kullanmak üzere bir şeyleri biriktirmek, istiflemek" anlamına gelen "tsunde-oku" kelimesinden türetilmiş. Yüzyılın başlarına gelindiğinde ise tsunde-oku, "okumak" anlamını taşıyan "dokusho" fiili ile bir araya gelerek tsundoku halini almış. Nihayetinde tsundoku, Japon argosunda okunmak amacıyla satın alınmış kitap yığınlarını ifade eden bir kelimeye dönüşmüş.
Tsundoku Sendrom mu?
Tsundoku, halk arasında yaygın olarak "tsundoku sendromu" olarak da anılıyor fakat henüz literatüre sendrom olarak geçmiş bir durum değil. Sendrom olarak nitelendirmek ise bireyin duygusal dünyasını etkileyen ve kendisini anlayabilmesini sağlayan bir durumun önüne bile geçebilir.
Tsundoku, bireyin okuyabileceğinden çok daha fazlasını satın alarak kitap biriktirmesi olarak tanımlayabiliriz. Bu istifçilik türünde kitaplar; kütüphanelerde, dolaplarda, sehpa üstlerinde yani kısacası evin hemen her yerinde depolanabilir.
Bireyler, evde henüz okumadıkları kitaplar olmasına rağmen kitap satın almaya devam ederler. Bu kitap biriktirme hâli, koleksiyon yapmaktan farklı olarak içinde bilinç barındırmaz. Ayrıca satın aldıkları kitapları okumamalarına rağmen okumuşluk duygusuyla muhafaza edebilirler. Bu yüzden tsundoku, salt sahip olma arzusundan farklılaşır.
Tsundoku ile İstifçilik ve Bibliyomani Arasındaki Farklar Nelerdir?
İstifçilik ile başlayalım:
- İstifleme hastalığı, bir tür Obsesif Kompulsif Bozukluk sonucunda oluşur. İstifleme, gereksiz nesnelerin yavaş yavaş toplanmasıyla başlar. Bireyin nesneleri biriktirme hızı artarken sahip olduklarını atma isteği zamanla azalır.
- İstifçiler, biriktirdiği nesnenin yeri geldiğinde değerleneceğine veya fayda sağlayacağına derinden inanırlar. Bu yüzden her şeye rağmen eşyaları biriktirmeye devam ederler.
- İstifçiler, biriktirdikleri eşyalar yüzünden eleştirilmemek uğruna izolasyonu tercih ederek sosyal çevresinden uzaklaşabilirler. Benzer şekilde dağınık bir mutfağı toplamayı gerektireceği için buzdolabını tamir ettirmemeyi seçerek yaşayabilir.
- Eğer kişinin tsundoku düzeyi gittikçe artarsa bu bir istifçilik hastalığına dönüşebilir ve sonucunda OKB görülebilir.
Tsundokuda ise istifçilikten farklı olarak birey biriktirme amacı gütmez. Kitapları okumak arzusuyla alır fakat kitaplar okunmadığı için kendiliğinden birikir.
Bibliyomani ise:
- Kitap biriktirme hastalığı ise olarak bilinir ve takıntılı bir biçimde kitap toplamayı ifade eder.
- Bibliyomanide birey için kitabın edebî değeri veya içeriği önem taşımaz. Kitapları okumak için değil, sahip olma arzusunu giderecek şekilde biriktirmek için satın alır.
- Yani kitap, birey için koleksiyon değeri olan bir nesneye dönüşür. Bu yüzden bibliyomanide bireyler; aynı kitabın birden fazla baskısını satın alabilir, ilk baskıya sahip olmak gibi takıntılar geliştirebilir.
- Ayrıca kitapları okumadıkları için kendisini kötü hissetmez.
Bibliyomaniden farklı olarak birey, bir kitap koleksiyonu yaratma niyeti taşımadan tesadüfi koleksiyonlar oluşturur. Ayrıca satın aldığı kitapları okuyamadığı için suçluluk duyar.
Tsundokunun Belirtileri Nelerdir?
Tsundoku, kişiden kişiye değişmekle birlikte, kendini başlıca şu belirtilerle gösterebilir:
- Okunmamış kitap sayısındaki olağanüstü artışa rağmen satın alma dürtüsünü kontrol edememek,
- Kitap satın almayı bir ihtiyaç olarak nitelendirmek,
- Kitapçılardan ve kitap fuarlarından kitap almadan çıkamamak,
- Kitap satın alma alışkanlıklarıyla ilgili eleştirilerden hoşlanmamak,
- Farklı amaçlarla alışverişe çıkılmış olsa dahi kitap satın almadan dönememek,
- Kitap biriktirme hâlinin eleştirilmesine şiddetle karşı çıkmak.
Tsundoku ile Nasıl Başa Çıkılır?
Tsundoku ile başa çıkabilmek için bireyin öncelikle bu durumun hayatını ne ölçüde etkilediğini fark etmesi gerekir. Eğer işlevselliğini etkiliyorsa bu bir soruna dönüşmüş demektir. Aslında okunmamış kitap yığınları, bireyin zaman yönetimi becerilerini gözden geçirmesini sağlayacak bir fırsata dönüşebilir. Ayrıca bu karşı koyulamayan kitap satın alma duygusu, bireyin kendini kontrol etme becerilerine yakından bakmasını da sağlayabilir.
Evinizin her köşesini işgal eden kitaplarla yaşıyorsanız siz de tsundoku ile mücadele ediyor olabilirsiniz. Paylaşacağımız pratik öneriler, tsundoku ile başa çıkmanıza yardımcı olabilir:
1. Farkındalık Kazanın
Neden kitap satın almaya ihtiyaç duyduğunuzu fark etmeye ve hayatınızda sizi buna iten faktörleri anlamlandırmaya çalışın. Yaşamınızda son zamanlarda değişen neler var?
Bu sizin için çeşitli duygularla baş etmenin bir yolu olabilir mi gibi bilgi edinmek ilk seçenek olabilir.
2. Okuma Listesi Oluşturun
Tsundoku, satın alınan kitapların okunmamasından doğar. Bu yüzden öncelikle kitap okumaya zaman ayırmanız gerekir.
- Sabit bir okuma düzeni oluşturmak için okumadığınız kitapları sıralamayı deneyebilirsiniz.
- Günlük 10 dakika gibi kısa bir süre belirleyerek kitaplarınızı öncelik sırasına göre okumaya başlayabilirsiniz.
- Hedeflediğiniz sürenin altında kalmamak için zamanlayıcı kullanabilir, alarm kurabilirsiniz.
- Bu sürenin üstüne çıkmaya başladığınızda ise günlük kitap okuma sürenizi güncelleyebilirsiniz.
3. Satın Almayı Yavaşlatın
Kitap kulelerinin hızla yükselmemesi için okuma eylemini artırırken satın alma hızını düşürmeniz gerekir.
- Yeni bir kitap satın almayı bazı koşullara bağlayarak satın alma hızınızı düşürmeyi deneyebilirsiniz.
- Benzer sayfa sayısındaki veya aynı türdeki kitaplarınızdan birini okumadan yeni kitap satın almayabilir, kitap alışverişinizi bazı gün ve saatlerle sınırlandırabilirsiniz.
- Tsundoku ile uğraşırken kitap satın almanın finansal maliyetini fark ederek bunu engelleyici bir faktöre dönüştürebilirsiniz.
4. Satın Alma Alışkanlıklarınızı Değiştirin
Satın alma hızınızı yavaşlatmak için satın alma biçimlerinizi de gözden geçirebilirsiniz.
- Online alışveriş sitelerinden alışveriş yaparken ücretsiz kargo seçeneği için sepetinize yeni kitaplar eklemekten kaçınabilirsiniz.
- Benzer şekilde kitabevlerini ve kitap fuarlarını gezerken yeni çıkan kitapların cazibesine kapılmamak için hazırlık yapabilirsiniz.
- Satın alma iç güdünüzü kontrol etmek için önceden mümkün olduğunca kısa bir liste hazırlayabilir, harcama sınırlaması getirebilirsiniz.
5. Kitaplarınızı Paylaşmaya Açık Olun
Kitaplarla kuşatılmış bir biçimde yaşamak, teoride güzel görünse de pratikte zorlayıcı olabilir. Evinizi boydan boya saran kitapları okuma arzusuyla almış olsanız bile o yığın, asla okumayacağınız kitapları da içeriyor olabilir. Bu kitapları fark ederek onların mülkiyetinden kurtulmak, tsundoku sendromunun istifçiliğe dönüşmesini engelleyebilir.
- Tıpkı okuma listesi yapar gibi hiçbir endişe ve vicdan azabı duymadan elden çıkarabileceğiniz kitapları belirleyebilirsiniz.
- Başlangıç olarak tesadüfen birden fazla satın aldığınız kitapları seçebilir, bunları yakın çevrenizle paylaşabilirsiniz.
- Daha sonra bir yıl içinde okumayacağınızdan emin olduğunuz kitapları satabilir, kütüphanelere bağışlayabilir veya sevdiklerinize hediye edebilirsiniz.
6. Dijital Uygulamalardan Yardım Alın
Dijital kitap uygulamaları, evde kitap yığınlarının oluşmasını önleyebilir. Ancak dijital kitap veya sesli kitap uygulamaları, tsundoku sendromuyla baş etmenin bir diğer yolu gibi görünse de benzer riskler taşıyabilir. Her ne kadar tsundokudan muzdarip olanlar basılı kitaplar dışındaki materyalleri reddetme eğilimi gösterseler de bu uygulamalarda da kitap biriktirmeye devam edebilirler. Bu nedenle dijital uygulamaları kullanırken de bir kitabı okumadan diğerini satın almama kuralına uymak gerekir.
Sonuç olarak tsundoku, kitap okuyacak zamanı olmamasına rağmen ısrarla kitap satın almanın bir sonucu olarak yaşanır. Her ne kadar zararsız gibi görünse de okunmamış kitaplarla dolu bir yaşam birey için zorlayıcı olabilir. Tsundoku, özellikle günlük yaşamı sürdürmeyi engelleyen bir istiflemeye dönüşebilir. Ayrıca finansal durum, sosyal ve ailevi ilişkiler bakımından bireyi zorlamaya başladığında kronikleşebilir.
Tüm aşırıya kaçan toplama dürtülerinde olduğu gibi tsundoku da klinik tedavi gerektirebilir. Kitaplara aşırı bağlama durumu günlük hayatı ciddi bir şekilde etkilemeye başladığında ve endişenin giderek artması gibi belirtiler görüldüğünde profesyonel yardım alınabilir. Bunun için Heltia uygulamasını kullanarak size uygun uzmanlarla eşleşebilir, online terapiye hemen başlayabilirsiniz.
Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız “Çalma Hastalığı, Kleptomani Nedir?” ve "Mizofoni Nedir, Nasıl Baş Edilir?" yazılarımız da ilginizi çekebilir.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
