Sosyal medyayı doğru şekilde kullanmak bireylere pek çok açıdan fayda sağlar. Sosyal medya kullanımında aşırıya kaçmanın ise ruh sağlığı üzerinde bazı etkileri mevcuttur. Siz de birkaç dakikalığına göz atmak için girdiğiniz sosyal medya uygulamalarında kendinizi birden akışın içinde buluyor olabilirsiniz. Çalışırken eliniz istemsizce sosyal medya uygulamalarına kayıyor olabilir ve bu durum size endişe verebilir. Bu da sosyal medya bağımlılığına işaret ediyor olabilir.
Bu yazıda internet ve sosyal medya bağımlılığı nedir, bu bağımlılıktan kurtulmak için neler yapılabilir gibi konuları ele aldık.
Sosyal Medya Bağımlılığı Nedir?
Sosyal medya bağımlılığı, sosyal medyayla aşırı derecede ilgilenme sonucunda gelişen, davranışsal bir bağımlılık olarak nitelendirilir. (Sosyal medya nedir, sosyal medya platformlarının ne gibi etkileri vardır daha detaylı öğrenmek istiyorsanız “Sosyal Medyanın Olumlu ve Olumsuz Yönleri” adlı bir önceki yazımızı inceleyebilirsiniz.)
Sosyal medyaya giriş yapmak için kontrol edilemez bir dürtüye sahip olan, platformlarda çok fazla zaman ve çaba harcayan, bu nedenle hayatın diğer önemli alanlarında problem yaşayan bireylerde görülür. Bunun davranışsal bir bağımlılık olarak nitelenmesinin sebebi, bireyin bir faaliyete ya da eyleme bağımlı olmasıdır.
Sosyal medya bağımlılığı en çok çocukları ve gençleri etkiler. Bununla birlikte orta yaşlı yetişkinler arasında da yaygın olarak görülür.
Sosyal Medya Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
Sosyal medya bağımlılığı beraberinde günlük yaşamı etkileyebilecek birçok istenmeyen durum ortaya çıkartabilir. Bireylerin sosyal medyada geçirdikleri zaman nedeniyle günlük aktivitelerinin ya da kişisel ilişkilerinin zarar görmesi, sosyal medya bağımlılığının en önemli belirtileri arasındadır.
Sosyal medya bağımlılığı sonucunda öne çıkan diğer durumlar ise şöyle sıralanabilir:
- Sürekli olarak sosyal medyayı kontrol etme zorunluluğu hissetmek,
- Çevrimdışı etkinliklerde daha az zaman harcamaya başlamak,
- Sosyal medya uygulamalarında çok fazla zaman geçirmek,
- Sosyal medya uygulamaları kontrol edilmediğinde tedirginlik gibi ruh hâli durumlarının oluşması,
- Yoksunluk hissetmek.
Yapılan araştırmalar, sosyal medya uygulamalarından gelen beğenilerin ya da yapılan paylaşımların beynin ödül alanındaki bir kimyasal reaksiyonu tetiklediği saptıyor. Yani bu kimyasal reaksiyonun bazı uyuşturucu maddelerde görülenle aynı olduğunu söyleyebiliriz.
Sosyal medya platformlarından gelen etkileşimler, sinir sistemine enjekte edilen dopamin gibi değerlendirilebilir. Sosyal medyada yapılan paylaşımlara gelen etkileşimlerin yarattığı olumlu duygular geçicidir. Bu etkileşimin etkisi azaldıkça dopamin miktarı da düşer. Dolayısıyla daha fazla dopamin almak için kaynağa, yani sosyal medyaya geri dönüş gerçekleşir.
Sosyal Medya Bağımlılığının Riskleri
Sosyal medyayı yalnızca eğlence amaçlı kullanmak ya da sosyal medya aracılığıyla bilgi toplamak direkt olarak bireyler üzerinde olumsuz etki yaratmayabilir. Sosyal medya bağımlılığıysa birtakım riskleri ve sorunları da beraberinde getirir.
İnternetin ve sosyal medya uygulamalarının aşırı kullanımının oluşturabileceği riskler şöyle sıralanabilir:
- Başkalarının hayatının kendi hayatından daha iyi olduğuna dair bir algıya kapılarak öz saygıyı kaybetmek,
- FOMO (Fear of Missing Out) olarak da adlandırılan kaçırma korkusuyla sosyal medya kullanımına daha sık yönelmek,
- Anksiyete, depresyon ve kişilik bozuklukları riskinin artması,
- Sosyal ortamlardan ya da insanlardan izole olmak, yalnızlaşmak,
- Çevreyle empati kurma yeteneklerinde azalma,
- Eğitim hayatında ya da iş hayatında performansın düşmesi,
- Gerçek ilişkileri görmezden gelmeye başlamak, aile ilişkilerinin ya da ikili ilişkilerin bozulması,
- Uyumadan önce sosyal medyada fazla vakit geçirmeye bağlı olarak uyku düzeninin bozulması,
- Fiziksel aktivitelerin azalmasına bağlı olarak genel sağlık durumunun etkilenmesi.
Yani sosyal medya bağımlılığının mental, fiziksel, sosyal açılardan birçok olumsuzluk yaratabildiğini söyleyebiliriz.
Sosyal Medya Kullanımı Nasıl Azaltılır?
Çoğu bağımlılık gibi sosyal medya bağımlılığından kurtulmanın da yolları vardır. Sosyal medya bağımlılığından şüphelenilen durumlarda bu bağımlılığı azaltmak ya da ondan tamamen kurtulmak için bazı adımlar izlenebilir. Bu adımlar şu şekilde sıralanabilir:
- Sosyal medya platformlarına en çok akıllı telefonlardan giriş yapılır. Bu yüzden uygulamaları telefondan silmek ve yalnızca bilgisayarınızdan erişim sağlamak bir başlangıç olabilir. Bir nevi sosyal medya detoksu olarak işe yarayabilir.
- Ders sırasında, yemek yerken ya da çeşitli aktiviteler yapıyorken telefonu kapatmak ya da hemen ulaşılamayacak bir noktaya bırakmak dikkat dağınıklığını önleyebilir.
- Sosyal medya uygulamalarından gelen bildirimler bu uygulamalara giriş yapmak için tetikleyici olabilir. Bu yüzden sosyal medya uygulamalarının bildirimleri kapatılabilir.
- Sosyal medya hedefleri ya da kısıtlamaları koymak faydalı olabilir. Her gün sosyal medyada geçirmek üzere bir süre belirlenebilir ve gerekirse bir zamanlayıcı ayarlanarak bu süreye uymaya çalışılabilir.
- Uyku düzenini korumak için sosyal medya uygulamalarına erişim sağlanan akıllı telefon, tablet ya da bilgisayar gibi cihazlar yatak odasının dışında bırakılabilir.
- Spor, sanat ve hobi etkinliklerine katılarak bu etkinliklerin sosyal medyanın yerini alması sağlanabilir.
Sosyal medya bağımlılığıyla mücadele etmek ve sosyal medyayı kullanırken daha dikkatli olmak size pek çok açıdan fayda sağlayacaktır. Bu bağımlılığın üstesinden tek başına gelemediğiniz zamanlarda ailenizden ya da arkadaşlarınızdan destek isteyebilir, gerekli gördüğünüz durumlarda bir terapiste danışabilirsiniz.
Heltia üzerinden sosyal medya bağımlılığı da dâhil olmak üzere yaşadığınız tüm davranışsal problemlerde destek alabilirsiniz. İhtiyaçlarınızı belirleyen, sürecinizi kişiselleştiren ve online terapi sürecine başlatan uygulamamızı kullanarak iyileşme yolculuğunuza başlayabilirsiniz.
Bu yazımızı beğendiyseniz “Sosyal Medyanın Olumlu ve Olumsuz Yönleri” ve “PMS ve Regl Ağrıları ile Başa Çıkma Yolları” yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.