Serotonin Nedir, Nasıl Artar?

Serotonin, vücudun dengesini sağlayan biyokimyasallardan biridir. Vücudun birçok yerinde bulunan serotoninin farklı işlevleri vardır.

Bu yazıda "Serotonin hormonu nedir?", "Serotonin faydaları nelerdir?", "Serotonin nasıl artar?" gibi sorularınızın yanıtını bulabilir, serotoninin damarlara etkisini ve serotonin dopamin farkı gibi bilgileri edinebilirsiniz.

Serotonin Nedir ve Nerede Üretilir?

Serotonin; beyin ve bağırsaklarda üretilen, sinir hücreleri arasında sinyaller taşıyan bir kimyasaldır. Bir nörotransmiter olan serotonin, beyin ve vücut fonksiyonlarında önemli rol oynar.

Endorfin gibi serotonin de "mutluluk hormonu" olarak bilinir. Serotonin ve endorfin arasındaki fark ise; endorfinin daha çok stresi düzenleme ve ağrıları giderme, serotoninin ruh hâlini iyileştirme ve sindirim sistemini düzenlemede daha etkin olmasıdır. Bunun yanı sıra serotoninin vücutta pek çok farklı işlevi bulunur.

Serotonin Vücutta Ne İşe Yarar?

Serotonin, yaralarınızı iyileştirmekten tutun uykunuzu düzenlemeye kadar çeşitli fiziksel ve psikolojik görevler üstlenir.

Serotoninin işlevlerini ve insan vücuda olan etkilerini şu şekilde detaylandırabiliriz:

1. Kan Pıhtılaşması

Vücutta kanamalı bir hasar oluştuğunda trombositler tarafından serotonin salınır. Artan serotonin miktarı, dolaşım sistemindeki küçük damarların daralmasını sağlar. Daralan damarlar kan akış hızını yavaşlatarak pıhtılaşmanın oluşumuna ve dolayısıyla iyileşme sürecinin başlamasına zemin oluşturur.

2. Ruh Sağlığı

Beyin içerisinde yer alan serotonin duygu durumunun düzenlenmesini sağlar. Kaygı ve mutluluk gibi hislerin dengelenmesinde önemli etkisi vardır. Dopamin ile birlikte kaygı ve depresyon durumlarını azaltıp dengeler.

3. Sindirim ve Bağırsak Hareketleri

Vücuttaki serotoninin büyük bir bölümü bağırsaklarda bulunur. Zararlı bir madde tüketildiğinde vücuttaki serotonin bağırsakları hareketlendirerek istenmeyen maddeyi sindirim sisteminden hızla atmaya çalışır. Mide ve bağırsaklardaki serotonin, bulantıyı başlatmaya yardımcı olur. Ayrıca serotoninin iştahı bastırmak, besin emilimini arttırmak ve insülin sekresyonunu teşvik etmek gibi yararları da bulunur.

4. Cinsel İşlev

İstek isteğin ve işlevlerin kontrol edilmesinde etkilidir. Yüksek serotonin libidonun düşmesine, düşük serotonin ise yükselmesine neden olabilir.

5. Uyku Kalitesi

Serotoninin uykunun düzenlenmesinde etkin olduğu bilinir. Bu etkiyi tek başına değil, diğer nörotransmitter maddelerle birlikte sağlar. Melatonin uyku döngüsünün düzgün çalışması için önemli tesire sahiptir. Melatoninin üretilmesi için serotonine ihtiyaç vardır.

6. Kemik Sağlığı

Vücuttaki serotonin miktarının kemik yoğunluğunda etkili olabileceği gözlenmiştir. Bağırsaklarda üretilen serotoninin gereğinden yüksek olması kemiklerin zayıflamasına ve buna bağlı olarak kemik kırıkları ve osteoporoz oluşumuna sebep olabilir.

Bunun yanında bağışıklık sisteminin iyileştirme tepkisi oluşturmasında, beynin hafıza fonksiyonunu korumada da serotonin miktarının tesirleri olduğuna dair uzman görüşleri vardır. Dikkat, ödül, algı, saldırganlık, öfke, iştah, depresyon ve motor becerileri üzerinde etkileri olduğu da kabul edilir.

Serotonin Neden Düşer?

Vücudunuzun serotonin üretmesi için gerekli olan ve triptofan adı verilen amino asitin eksikliği serotonin seviyesinin de düşük olmasına sebep olur. Triptofan besinlerden elde edilir ve işini yapmak için D vitaminine ihtiyaç duyar. Omega 3 yağ asitleri ve B6 vitaminleri serotoninin sentezlenmesi için gerekli kimyasallardır ve eksiklikleri serotonin seviyesinin azalmasına yol açabilir.

Beyinde yeterli serotonin reseptörünün bulunmaması da serotonin eksikliğine neden olabilir. Besleyici özelliği düşük olan bir diyet uygulamak, seyrek egzersiz yapmak ve yeteri derecede güneş ışığı alamamak da serotonin eksikliğine yol açabilir. Beyinde serotonin eksikliği belirtileri ise genellikle daha ciddi sonuçlar doğurabilir.

Serotonin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Serotonin eksikliği belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Uyku düzeninin bozulması,
• Hafıza ve öğrenme ile ilgili sorunlar,
• Cinsel isteksizlik ve işlev bozuklukları,
• Endişe, depresyon ve sinirlilik gibi ruh hali bozuklukları,
• Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB),
• Dikkatini vermekte veya öğrenmekte zorlanmak,
• Travmatik stres,
• Kabızlık ve diğer sindirim sistemi sorunları,
• Tatlı ve karbonhidratlı yiyeceklere artan istek,
• İştah kaybı,
• Yara iyileşmeleri ve pıhtılaşma ile ilgili sorunlar,
• Zayıf ve güçsüz hissetmek,
• İlerleyen yaşlarda eksilen serotonin reseptörleri ve taşıyıcılarındaki işlevsel gerileme.

Serotonin Nasıl Artar?

"Serotonin eksikliği nasıl giderilir?" diye merak ediyorsanız, serotonin salınımını artırmak için farklı yöntemlere başvurulabilir. Bu yöntemlerden biri ilaç kullanımdır. Serotoninin artırılması için ilaç kullanımına karar verilmesi ve uygun dozun belirlenmesi doktor kontrolünde gerçekleşir. Bunun yanı sıra birtakım besinlerin yoğun şekilde tüketilmesi de serotonini artırır.

Pek çok gıda serotonin salımını desteklese de vücudun serotonin üretmek için triptofan, B6 vitamini, D vitamini ve omega-3 yağ asitleri gibi diğer besinlere de ihtiyacı vardır. Bu içeriğe sahip olan ve vücuttaki serotonin salınımını artıran besinleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Muz,
• Yumurta,
• Probiyotik/fermente gıdalar (kefir, yoğurt ve tofu gibi),
• Ananas,
• Somon,
• Fındık,
• Avokado,
• Çekirdek,
• Kırmızı et,
• Tavuk.

Bu besinlerin yanında serotonin en çok nelerde var diye merak ediyorsanız papatya, lavanta ve sarı kantaron gibi bitkileri içeren çaylar ve çikolata çeşitleri tüketimi de vücutta serotonin salınımını artırır. Ayrıca yeterli derecede güneş ışığı almak, düzenli şekilde vücut ve nefes egzersizleri yapmak serotonin üretimine katkı sağlayabilir.

Serotonin Sendromu Nedir?

Serotonin Sendromu, vücutta yoğun şekilde serotonin birikmesi nedeniyle ortaya çıkar. Serotonin damarlara etkisi ile burada öne çıkabilir. Serotonin seviyesinin tehlikeli derecede yüksek olması genel olarak serotonin aktivitesini artıran ilaçlardan kaynaklanır. SSRI, SNRI ve TCA türü ilaçlar bunlara örnek olarak gösterilebilir.

Serotonin Toksisitesi olarak da bilinen Serotonin Sendromu, bünyede çok fazla serotonin birikmesine karşı vücudun verdiği doğal bir reaksiyondur. Serotonin fazlalığının belirtilerini hafif ve orta semptomlar ile şiddetli semptomlar olarak iki grupta inceleyebiliriz.

Hafif ve orta semptomlar:

• Titreme,
• Terleme,
• Mide bulantısı, kusma,
• İshal,
• Sinirlilik hâli,
• Huzursuzluk.

Şiddetli semptomlar şu durumları içerir:

• İrileşmiş gözbebekleri,
• Yüksek tansiyon,
• Kaslarda seğirme, sertlik, doku kaybı ve spazm durumları,
• Yüksek ateş,
• Bilinç bulanıklığı ya da kaybı,
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı,
• Nöbet geçirme, bayılma, koma veya sayıklama durumları.

Vücudun dengesini sağlayan hormonlardan biri olan serotoninin yüksek veya düşük seviyelerde olması ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ruh ve vücut sağlığınız için belirtileri gördüğünüz anda uzman doktorlardan tıbbi yardım almanız çok önemlidir.

Hem diyetisyen hem psikologlarla online görüşmeler yaparak hormon dengelerini sağlayacak bir beslenme ve stres yönetimi programına başlamak için Heltia uygulamasını kullanabilir, online diyetisyen görüşmeleri yapabilir ve online terapi alabilirsiniz.

Bu yazımızı beğendiyseniz, “Dopamin Nedir, Nasıl Artar?” ve “Oksitosin Nedir, Nasıl Artar?” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.

Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.