Değişen hayat koşulları gibi insanların karşı karşıya kaldığı problemler de günden güne farklılaşıyor. 2000'li yılların başında yaygın biçimde kullanılmaya başlayan FOMO kavramı, modern hayata ayak uyduran insanların karşılaştığı sorunları ifade ediyor.
Gün içerisinde bir şeylerden geri kaldığınızı düşünüyor musunuz? Çevrenizdeki insanların hayatını takip etmek için sosyal medyada çok mu vakit geçiriyorsunuz? Sizin ya da çevrenizdeki herhangi birinin cevabı "Evet!" ise FOMO hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz. Bu yazıda ''FOMO ne anlama gelir ve neden olur?'' gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
FOMO Nedir?
Bir kısaltma olan FOMO'nun açılımı ''Fear of Missing Out''dur. FOMO, Türkçeye "Gelişmeleri Kaçırma Korkusu (GKK)" olarak geçen bir kaygı türüdür. Kavram, heyecan verici bir deneyimin ya da önemli bir bilginin kaçırıldığı fikrinden doğan kaygıyı ifade eder. FOMO, hem kaygıyı tetikleyen bir şeyleri kaçırma algısını hem sosyal bağlantıları sürdürmek için sosyal medya mecralarını kontrol etmek ve yenilemek gibi zorlayıcı davranışları içerir.
Bir ortamda ya da sosyal medya mecrasında bulunmayan kişiler o anda yaşanan yeni gelişmelere dair bilgi edinememekten endişe eder. Bu endişe sonucunda sosyal medyayı daha yakından takip etme ihtiyacı hisseder ya da başkalarıyla daha sık iletişime geçerek diğer insanların neler yaptığını öğrenmeye çalışır. Tüm bunların sonucunda birey, kendi hayatını diğer bireylerin hayatlarıyla kıyaslar. Bu kıyaslama sonucunda ise sıklıkla şu çıkarımlara ulaşılır:
- “Başkalarının hayatı daha eğlenceli.”
- “Başkaları benden daha ileride.”
- “Başkalarının seçimleri daha avantajlı.”
Uzmanlar sosyal medya kullanımının günden güne artması sonucu güncel olayları takip etmenin öneminin de giderek arttığını aktarıyor. Bunun sonucunda güncel gelişmeleri kaçırma korkusunun daha yoğun şekilde ortaya çıktığı düşünülüyor.
FOMO Belirtileri Nelerdir?
FOMO, henüz teşhis edilebilir bir rahatsızlık olarak tanımlanmış değildir. Ancak birtakım spesifik belirtilerinden bahsedilebilir:
- Sosyal medyada çok fazla zaman geçirme,
- Her zaman her yerde olmaya çalışma,
- Aynı anda birden fazla işi halletmeye çalışma,
- Başkalarının hayatlarına ve ne yaptıklarına dair çok meraklı olma,
- Başkalarıyla kendini kıyaslama ve bunun sonucunda olumsuz duygular hissetme,
- Mutsuzluk, depresiflik ve zihinsel yorgunluk.
FOMO Neden Olur?
FOMO'nun yeni bir korku olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu korkunun temelinde yatan neden, bireyin merak duygusudur. Günümüzde sosyal medya ve iletişimde yaşanan artış, bu korkunun artmasına yol açar. Bunun yanı sıra toplum içinde yaşayan birey, o topluma ait olma ve yaşanan gelişmelerle alakalı bilgi edinme ihtiyacı hisseder. Bu sayede dışlanmaktan korunmuş olur.
İnsan beyninde amigdala isimli, dışlanma yaşandığında tepki veren bir bölüm bulunur. Amigdalanın görevi hayati tehlike oluşturabilecek durumları tespit etmektir. Bu nedenle hassas bir amigdala, bireyin dışlanma ve bilgi sahibi olamama durumlarından daha fazla etkilenmesine yol açar. Çünkü toplumun bir parçası olamamak yaşamı tehdit eden, stres yaratan bir olaydır. FOMO'ya yol açan bir başka durum ise rekabet hissidir. Rekabet hissi bireylerin meydana gelen tüm gelişmeleri yakından takip etmesine yol açar.
FOMO'nun Etkilediği Alanlar: FOMO Nelere Yol Açar?
Araştırmalar, FOMO'nun uykudan akademik performansa kadar pek çok alanı etkilediğini söylüyor.
- Sosyal İlişkiler: Bireyler arkadaşlarıyla yan yana olsa dahi telefondan uzaklaşamadıkları için sosyal ilişkileri zayıflayabilir. Arkadaşlarıyla sürekli kıyaslama hâlinde olan bireylerin bir süre sonra ilişkileri zedelenebilir.
- Öz Saygı: Kendisini yetersiz, mutsuz ve başarısız hisseden kişilerin benlik saygıları da zamanla azalabilir. Aynı zamanda özgüvenleri de düşebilir.
- Düzensiz Uyku: Kişilerin yaşadığı kaygı, uyku öncesinde olduğunda bu durum uykuya dalmalarını sürelerini artırabilir. Mavi ışığa çok maruz kalan kişilerin de uyku süresi kısalabilir.
- Akademik Başarı: Sürekli sosyal medyaya bağlı kalmaya çalışan ve her yerde olmak için çabalayan bireyler akademik çalışmalarını yaparken odaklanma sorunu yaşayabilir. Sorunlu internet kullanımı nedeniyle birey sık sık bölünür ve bireyin genel üretkenliği sekteye uğrar.
- Ruh Hâli: Bulunduğu ortamdan, şartlardan ve ilişkilerden memnun olmayan ve sürekli kaygılı, tetikte hisseden bireyler zaman içerisinde depresif hissedebilir ve mutsuzluğa kapılabilir.
- Sağlık Durumu: Tüm bu durumların sonucunda ise bireylerin anksiyete ve depresyon gibi ciddi psikolojik bozuklukları geliştirme riski artabilir.
FOMO Nasıl Önlenir?
''FOMO sendromunun üstesinden nasıl gelebilirim?'' sorusu aklınızı kurcalıyorsa bu maddeleri uygulamaya çalışabilirsiniz:
- Telefonda ve sosyal medya uygulamalarında geçirdiğiniz zamanı sınırlandırabilirsiniz.
- Sosyal medyada insanların sergilediği hayatın her zaman gerçeği yansıtmadığını kendinize hatırlatabilirsiniz.
- Bir şeyleri kaçırdığınızı düşünmenize sebep olan tetikleyicileri bulmaya çalışabilirsiniz.
- Düşüncelerinize dair farkındalık geliştirebilir, kıyaslama yaptığınız anlarda kendinizi durdurmaya çalışabilirsiniz.
- Eğlenceli zaman geçirmeye çalışabilir, kendi hayatınızın ne kadar değerli olduğu fark etmek için fırsatlar yaratabilirsiniz.
- Aynı anda birden fazla işi halletmeye çalışmak yerine tek bir işle en sağlıklı şekilde ilgilenmeye çalışabilirsiniz.
FOMO ile Nasıl Başa Çıkılır?
FOMO ile başa çıkmak, bireyin sosyal kıyaslamaları bırakması ve kendi hayatının olumlu yönlerine odaklanmasıyla mümkün olabilir. FOMO ile başa çıkmada izlenebilecek bazı adımlar şu şekilde sıralanabilir:
- Farkındalık (Mindfulness) pratikleri yapmak,
- Gerçekçi hedefler belirlemek,
- Minnet duymak,
- Sosyal medya kullanımını sınırlandırmak,
- Fiziksel sosyal aktivitelere katılımı artırmak,
- Profesyonel destek almak.
FOMO Hakkında Sık Sorulan Sorular
FOMO Hangi Yaş Gruplarını Etkiler?
FOMO her yaştan ve cinsiyetten bireyi etkileyebilir. Ancak artan sosyal medya kullanımına bağlı olarak en çok Z kuşağı üzerinde etkili olduğu görülür.
Bununla ilgili daha detaylı bilgiyi "Sosyal Medyanın Olumlu ve Olumsuz Yönleri" adlı yazımızda bulabilirsiniz.
FOMO'nun Mental Sağlık Üstündeki Etkileri Nelerdir?
FOMO bireylerin ruhsal sağlıkları üzerinde oldukça olumsuz etkiler yaratabilir:
- Sosyal medya ve dijital platformlar aracılığıyla sürekli olarak başkalarının hayatlarına maruz kalan bireyler, kendi yaşamlarını başkalarıyla kıyaslamaya başlarlar. Bu kıyaslamalar sonucunda bireyler kendilerini yetersiz, başarısız ya da eksik hissedebilir.
- Özellikle sosyal medya paylaşımlarında başkalarının "mükemmel" görünen hayatlarını görmek, kendi yaşam deneyimlerinin değersiz olduğu algısını yaratabilir. Bu durum zamanla mutsuzluk, özgüven eksikliği, ve derin bir tatminsizlik gibi duygulara yol açabilir.
- Uzun vadede bu olumsuz hisler anksiyete, stres bozuklukları ve depresyon gibi ciddi mental sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Sosyal onay beklentisi ve eksik kalma korkusu, bireyin yaşam kalitesini düşürerek ruhsal dengesini bozabilir.
FOMO'nun İlişkiler Üstündeki Etkileri Nelerdir?
FOMO, bireylerin sosyal ilişkilerini birçok açıdan etkileyebilir. Bireyleri sürekli farklı bir yerde veya etkinlikte olmaya teşvik eden dürtülerin oluşması, mevcut sosyal ilişkilerde memnuniyetsizliğe sebebiyet verebilir. Bireylerde kıskançlık ve güvensizlik durumu yaratabilir. Bunun sonucunda bireyler kendilerine sosyal izolasyon alanı oluşturur ve gerçek dünyayla kurdukları ilişkiler zayıflayabilir.
FOMO'nun İş Hayatındaki Etkileri Nelerdir?
- Çalışanların sürekli olarak sosyal medya hesaplarını kontrol etmesi ve güncel bilgilerden haberdar olma isteği bir süre sonra gerginliklere ve dikkat dağınıklıklarına neden olabilir.
- Bu durum çalışanların üretkenliğini etkileyerek işyerinde istenmeyen durumlara neden olabilir.
- Sosyal medya bağımlılığı oluşturmuş ve FOMO etkisinde kalmış bireyler tükenmişlik sendromuna daha hızlı şekilde sürüklenebilirler.
- FOMO çalışanlar üzerinde iş ve özel hayat dengesinin bozulması gibi birçok etki oluşturabilir.
FOMO ve JOMO Arasındaki Fark Nedir?
JOMO'nun açılımı "Joy of Missing Out", yani "Gelişmeleri Kaçırma Mutluluğu" olarak verilir. Yani "JOMO nedir?" sorusuna cevap olarak JOMO'nun FOMO etkisinden uzaklaşma amaçlı yapılan, FOMO’ya karşıt bir davranış şekli olduğunu söyleyebiliriz.
JOMO, sosyal medyadaki gelişmeleri kaçırma korkusuna karşı duyulan bıkkınlığı ifade eder. FOMO’nun Z kuşağı üzerinde bir etkiye sahip olduğu söylenirken, JOMO’nun daha çok X kuşağı üzerinde etkisi olduğu düşünülür.
FOMO ile Sosyal Anksiyete Arasında Bir İlişki Var mı?
FOMO etkisindeki bireylerin sosyal anksiyeteleri tetiklenebilir. Bireyin sürekli olarak kendini başkalarıyla kıyaslaması sonucu oluşan kaygılar onu bazı işlevsiz düşüncelere sürükleyebilir. FOMO’nun bir sonucu olarak topluluk içerisinde yargılanma veya olumsuz değerlendirilme gibi korkular sosyal anksiyete oluşmasına sebebiyet verebilir.
FOMO'yu Nasıl Fark Ederim?
Birey sürekli olarak başkalarının ne yaptığı düşüncesi içerisinde kayboluyorsa ve hep bir kıyaslama hâlindeyse FOMO’nun etkilerinden söz edilebilir. Sosyal medya hesaplarını sıklıkla kontrol ediyor, diğer insanların paylaşımlarını gördüğünde huzursuz ve kaygılı hissediyorsa FOMO yaşıyor olabilir.
FOMO'ya Sahip Biri Nasıl Destek Alabilir?
FOMO’ya sahip bireyler öncelikli olarak destek almayı düşünebilirler. Birey çevresinin de desteğiyle sosyal medya detoksu yaparak FOMO’nun etkilerini azaltmaya çalışabilir. Meditasyon ve farkındalık tekniklerinden oluşan aktivitelere katılmak da destek sağlayabilir.
Eğer tek başınıza bu problemin üstesinden gelemeyeceğinizi düşünüyorsanız psikolojik destek de alabilirsiniz. Heltia uygulamasını kullanarak ihtiyacınız olan uzman desteğine ulaşabilir, bu duruma karşı online terapi ile ruh sağlığınızı iyileştirme yolculuğuna başlayabilirsinzi.
Bu yazımızı beğendiyseniz, “Ghosting Nedir, Neden Yapılır, Nasıl Etkiler?” ve “Neden Kötü Kararlar Veriyoruz?” içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
