Uzun yıllar boyunca felsefecilerin ve düşünürlerin odak noktasında olan karakter kavramı özellikle pozitif psikolojiyle birlikte bireylerin güçlü yönlerini keşfetme ve geliştirme adına önemli bir araştırma ve uygulama alanı olmuştur. Karakter güçleri ve erdemler üzerine ilk araştırmalar Martin Seligman ve Christopher Peterson tarafından yapılmış ve araştırma sonuçları karakter güçlerinin geliştirilmesinin bireylerin yaşam doyumunu, öznel ve psikolojik iyi oluşlarını (wellbeing) pozitif yönde desteklediğini ortaya koymuştur.
Peki karakter güçleri tam olarak nedir? Gelin şimdi bunu birlikte keşfedelim:
Karakter Gücü Nedir? Karakter Güçleri Nelerdir?
Seligman ve Peterson’ın öncülüğünde üç yıl süren araştırmalar sonucu karakter ve erdemlerin tarihsel gelişimi de incelenerek, bilimsel geçerliliği olan 24 evrensel karakter gücü ve 6 erdem belirlenmiş.
Chris Peterson ve Martin Seligman’ın Karakter Güçleri ve Erdemler Sınıflandırması’na göre temel erdemler ve erdemlerle bağlantılı 24 karakter gücü şöyle:
- Bilgelik: Yaratıcılık, merak, muhakeme, öğrenme aşkı, bakış açısı
- Cesaret: Cesur olma, azim, dürüstlük, yaşam coşkusu
- İnsaniyet: Sevgi, nezaket, sosyal zeka
- Adil olma: Takım çalışması, adalet, liderlik
- Ölçülü olma: Affedicilik, alçakgönüllülük, ihtiyatlı olma, öz-yönetim
- Aşkınlık: Güzellikleri takdir etme, şükran duyma, umut, mizah ve maneviyat (spiritüellik)
Hepimiz bu 24 karakter özelliğine farklı sıralamalarda ve kombinasyonlarda sahibiz. Yani kimimizin bilgelik erdemine ait özellikleri ön plandayken, kimimizde ise cesaret erdemine ait özellikler daha belirgin olabilir. Bu anlamda, karakter güçlerimizi bizi erdemlere ulaştıran yollar olarak da düşünebiliriz. Mesela, bilgelik erdemine ulaşmanın yolu öğrenme sevgisi, merak ve çok yönlü düşünebilme gibi güçlere sahip olmaktan ve bunları geliştirmekten geçer.
Bilimsel araştırmalar karakter güçlerimizi tanıyıp, kullanmanın yaşamımıza pozitif katkılar sağladığını gösteriyor. Örneğin, karakter güçlerimizi kullanmak stresle başa çıkma becerimizi güçlendirirken, sosyal gelişimimizi de destekliyor. Bu bağlamda, araştırmalar güçlü özelliklerini kullanan ve diğer insanların güçlü yönlerini fark edip, takdir eden kişilerin ilişki memnuniyetlerinin daha yüksek olduğunu bulmuş.
Karakter Güçlerimizi Nasıl Saptarız ve Kullanırız?
Gelelim karakter güçlerimizi tespit etme ve hayata geçirme kısmına:
- Hangi özelliklerimizin güçlü olduğunu tespit etmek için işe önce 24 karakter gücü testini yapmakla başlayabiliriz.
- Testi tamamladıktan sonra VIA raporunuzda 24 karakter özelliğinizin sıralandığı bir liste göreceksiniz.
- Bu listenin ilk 5’indeki karakter güçleri sizi siz yapan imza güçleriniz, yani baskın özellikleriniz olarak karşınıza çıkacak.
İmza Güçlerini Kullanmak Bize Ne Katar?
Test sonrası bir kişi sahip olduğu karakter güçlerini fark ederse aslında kendini diğerlerinden ayıran, benzersiz kılan yanları da keşfetmiş olur.
- İmza güçlerini parmak iziniz gibi düşünebilirsiniz. Bu güçler içsel motivasyonunuzla beslenir ve imza güçlerinizi kullandığınız durumlarda kendinizi daha enerjik ve otantik hissedersiniz.
- İmza güçleriniz bir bakıma benliğinizin temelini oluşturur. En baskın güçlerimiz olan imza güçlerimizi düzenli olarak kullandığımızda da hayatımızın her alanında pozitif gelişmeler yaşamamız olasıdır.
Şöyle düşünelim mesela, öğrenme aşkı imza güçlerinizden biri olsun, bu gücü harekete geçirmek için ilgilendiğiniz konularda daha derinlemesine bilgiler edineceğiniz aktiviteler bulmanız ve yeni beceriler geliştirmek için düzenli çaba harcamanız yaşamınıza kısa ve uzun vadede olumlu katkılar sağlayacaktır.
Hatırlatmakta fayda gördüğüm bir nokta var:
Karakter güçlerimiz genellikle birbirleriyle bağlantılıdır, birbirlerini desteklerler. Yani bir orkestradaki farklı ama melodiye eşlik eden enstrümanlar gibi düşünebiliriz. Mesela, liderlikle takım çalışmasını düşünelim. Takımının görüşlerini önemseyen, karar verme sürecine ekip üyelerini dahil eden bir yönetici liderlik gücüyle takım çalışmasını birlikte uygulamış olur.
İmza Güçlerimizi Nasıl Kullanabiliriz?
24 karakter gücüne yönelik sayısız uygulama senaryosu çıkarılabilir. Ancak imza güçlerimizi en pratik şekilde nasıl kullanabiliriz bunun cevabını vermeye çalışalım.
1. Düşünün
Raporunuzdaki ilk 5 karakter gücünüzü inceleyin ve bu 5 gücü daha önce nasıl kullanmış olabileceğiniz üzerine düşünün. Mesela, başarılı olduğunuz bir durumda bu 5 güçten hangisini kullandınız? Ya da stresli, zor durumlarda kullandığınız güçler var mıydı?
2. Gözlemleyin:
Çevrenizi gözlemleyin. Diğer insanlardaki güçlü özellikleri keşfe çıkın.
3. Takdir Edin
Çevrenizdeki insanların güçlü yönlerini takdir edin. Mesela, gergin bir toplantıda sakinliğini korumuş bir iş arkadaşınızı “öz-yönetim” özelliğinden ötürü takdir edebilirsiniz. Bunu yaparken önemli bir nokta şu; diğer insanlardaki özellikleri her defasında doğru tahmin etmek için kendinizi zorlamayın. Burada önemli olan şey, sizin başkalarında güçlü gördüğünüz özellikleri takdir etmeniz ve bu takdiri onlarla paylaşmanız.
4. Beyin Fırtınası Yapın
Güçlü yönler üzerine arkadaşlarınız ya da ailenizle beyin fırtınası yapmayı deneyebilirsiniz. Herkesin güçlü yönlerini paylaştığı bir ortam yaratabilir. Güçlü yönlerinizi hangi durumlarda nasıl kullandığınız üzerine fikir paylaşımı yapabilirsiniz. Bu aynı zamanda, güçlü yönler uygulamaları konusunda size ilham da verebilir.
5. Kendinizi Gözleyin
Karakter güçlerimizi hangi durumlarda nasıl kullandığımızı takip etmek için karakter güçleri günlüğü tutabilirsiniz. Her hafta başınızdan geçen olayları ve bu olaylara verdiğiniz tepkilerde karakter güçlerinizi nasıl hayata geçirdiğinizi görebilmeniz için kendinizi günlük tutarak monitörleyebilirsiniz.
6. Geribildirim Alın
Ailenizden ya da arkadaşlarınızdan güçlü yönlerinizi nasıl kullandığınıza dair geribildirim isteyebilirsiniz. Sizde belki de sizin farkında olmadığınız hangi özellikleri görüyorlar mesela?
7. Plan yapın
Karakter güçleri uygulamalarının başarılı olması için küçük ama düzenli adımlar atmamız gerekiyor. Bunu basitleştirmek için:
- Ufak not kağıtlarına imza güçlerinizi yazıp gün içinde sıklıkla görebileceğiniz bir yere yerleştirin.
- Ardından evde ya da işte yaşadığınız durumlara karakter güçlerinizle yaklaşmayı deneyin. Farz edin ki, “cesaret” imza güçlerinizden biri ve çok fazla kullanmadığınızı fark ediyorsunuz. Şunu deneyebilirsiniz; “Bu hafta korktuğum bir şeyle yüzleşmek istiyorum”. Bu, davranışlarından hoşlanmadığınız biriyle bu durumu konuşmak ya da uzun zamandır yapmaktan korktuğunuz ama yüzleşmek istediğiniz bir şey de olabilir.
- Seçeceğiniz duruma bağlı olarak, cesaretle ilişkilendireceğiniz bir davranış seçin ve uygulayın.
Özetle, karakter güçlerimiz sınırlı sayıda olsa da uygulama örnekleri sınırsızdır. Bu yüzden karakter güçleri uygulamalarında kurallar ve şablonlar yoktur. İmza güçleriniz doğrultusunda atacağınız küçük ama düzenli adımlar; sizi otantik benliğinize bağlı tutarak, yaşam doyumunuzu ve öznel iyi oluşunuzu artırabilir.
Heltia uygulamasını indirerek kendinizi tanıma ve fark etme yolculuğunuz için profesyonel bir adım atabilir, online terapi yoluyla mental sağlık desteği alabilirsiniz.
Bu içeriği faydalı bulduysanız Uzman Psikolog Renginur Ocak’ın bir diğer yazısı olan “Duygusal Çeviklik Nedir? 4 Adımda Nasıl Geliştirilir?” başlıklı makaleyi de inceleyebilirsiniz. Ayrıca "Karar Vermekte Zorlanmak: Nedir, Neden Olur?" adlı yazımıza da göz atabilirsiniz.
Kaynaklar:
Niemiec, R. M. (2018). Character strengths interventions: A field-guide for practitioners.
Boston: Hogrefe.
Niemiec, R. M., & McGrath, R. E. (2019). The power of character strengths: Appreciate and
ignite your positive personality. Cincinnati, OH: VIA Institute on Character.
Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and
classification. American Psychological Association; Oxford University Press.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
