Ruhsal bir destek sürecini kapsayan psikoterapi; bu alanda yetkinliği olan bir ruh sağlığı uzmanı ile psikolojik desteğe ihtiyaç duyan danışanı arasındaki etkileşimi ve iletişimi ifade eder. Farklı psikolojik yaklaşımları benimseyen psikoterapi çeşitleri arasından size en uygun olan yöntemi bir psikoterapist ile görüşerek öğrenebilirsiniz.
Psikoterapi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsanız farklı psikoterapi yaklaşımlarının incelendiği yazımıza göz atabilirsiniz.
Psikoterapi Nedir?
Psikoterapi, danışanın hissettiği sıkıntıların kaynağını fark etmesi ve kendisini daha iyi anlamasını sağlayan; ruhsal, duygusal ve davranışsal sorunların çözümünü hedefleyen bir süreç olarak tanımlanır. Bir profesyonel tarafından uygulanan psikoterapi ile yaşamınızdaki güçlüklerle başa çıkma mekanizmalarını öğrenebilirsiniz.
Psikolojik bir desteğin psikoterapi olarak tanımlanabilmesi için belli psikolojik kuramlarla temellendirilmiş olması ve alanında yetkin bir uzman tarafından uygulanması gerekir. Bireylere yönelik eleştiri ve yargılamanın bulunmadığı psikoterapi, bu yönüyle bir arkadaşla dertleşmekten ayrılır.
Psikoterapist Kimdir?
Psikoterapi eğitimini tamamlayan ruh sağlığı uzmanlarına psikoterapist adı verilir. Bir psikiyatrist veya klinik psikoloji yüksek lisans eğitimi alan bir psikolog, gerekli eğitimleri aldığı takdirde psikoterapist olabilir.
Psikoterapi eğitimini alarak süpervizyonları(uzman gözetiminde yürütülen terapi çalışmaları) tamamlamış uzmanlar psikoterapi yaparken;
- Belli tanı yöntemleriyle danışanının şikayetlerini tanımlar.
- Eğitimini aldığı psikoterapi ekolleri arasından danışanın şikayetlerine en uygun olanı seçer.
- Seçtiği psikoterapi ekolünün rehberliğinde bir tedavi süreci planlar.
Psikoterapi Yöntemleri Nelerdir?
Bireyin sorunlarına farklı bakış açılarıyla yaklaşan psikoterapi ekolleri ve dört yüzden fazla psikoterapi yöntemi bulunur. Psikoterapistler, çoğunlukla birçok yaklaşım hakkında eğitim aldıktan sonra bir alanda uzmanlaşırlar. Kişinin şikayetleri doğrultusunda onun için en faydalı olacak psikoterapi yöntemini, psikoterapist ile danışan işbirliği hâlinde seçebilir. Ortak yönleri de bulunan psikoterapi kuramları arasından hangisinin seçileceği, terapiden ne beklediğinize göre belirlenir. En sık kullanılan psikoterapi yöntemleri şunlardır:
1. Bilişsel Davranışçı Terapi
Yaygın kullanılan bir terapi yöntemi olan Bilişsel Davranışçı Terapi, işlevsiz düşünceler nedeniyle ortaya çıkan istenmeyen davranışlara odaklanır. Kişiye çarpıtılmış düşüncelerini bulmayı ve onları değiştirmeyi öğreten bu yöntem, kişide bir davranış değişikliği meydana getirmeye çalışır. Psikoterapist, kişide istenmeyen davranışları oluşturan düşüncelere alternatif görüşler sunar ve danışanın gerçekçi yorumlar yapabilmesine imkan verir.
Bilimsel olarak da etkili olduğu kanıtlanmış Bilişsel Davranışçı Terapinin kullanıldığı bazı bozukluklar şunlardır:
- Obsesif Kompulsif Bozukluk
- Panik Bozukluk
- Yaygın Anksiyete Bozukluğu
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Depresyon
- Alkol ve madde kötüye kullanımı
- Teme bozuklukları
- Sosyal fobi
- Özgül fobiler
- Tik gibi çeşitli davranış problemleri
- Öfke kontrolü
- Uyku bozuklukları
2. Psikodinamik Terapi
En eski terapi yöntemlerinden biri olan Psikodinamik Psikoterapi, danışanın şimdiki zamanda yaşadığı problemlerinin erken dönem çocukluk yaşantıları ve söz öncesi dönemde yaşadıklarıyla olan ilgisini inceler. İstenmeyen düşünce ve davranışların bilinçdışı kökeni araştırılırken serbest çağrışımdan yararlanır. İlk beş yaşa kadar yaşanan ruhsal travmalar, yetişkinin davranışlarındaki çatışmanın nedeni olarak görülür.
3. Diyalektik Davranış Terapisi
Diyalektik Davranış Terapisi, uzun yıllar boyunca Sınırda Kişilik Bozukluğu yaşayan ve bu yöntemden kendisi de faydalanan Marsha M. Linehan tarafından 1980'li yıllarda geliştirildi. Bir Bilişsel Davranışçı Terapi biçimi olarak geliştirilen Diyalektik Davranış Terapisi, intihar düşünceleri olan ve duygu durum bozukluğu yaşayan bireylere yardım etmeyi amaçlar. Diyalektik Davranış Terapisi ile olumlu sonuçlar alınabilecek bazı bozukluklar şunlardır:
- Depresyon
- Alkol ve uyuşturucu sorunları
- Travmatik beyin yaralanmaları
- Kendini yaralama
- Yeme bozukluğu
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
4. Kabul ve Kararlılık Terapisi
Bilişsel Davranışçı Psikoterapi yaklaşımları arasında bulunan Kabul ve Kararlılık Terapisi, gözlenebilen eylemleri davranış olarak adlandırır. Bu yaklaşımda, herhangi bir davranış iyi ya da kötü olarak tanımlanmaz, davranış içinde bulunduğu duruma göre değerlendirilir. Kabul ve Kararlılık Terapisi; olumsuz duygu, düşünce ve koşullarla başa çıkmanın bir yolu olarak kullanılır.
Kabul ve Kararlılık Terapisi'nin etkili olduğu ruhsal sorunlardan bazıları:
- Stres
- Anksiyete
- Yeme bozuklukları
- Depresyon
- Uyuşturucu kullanımı
- Psikoz
- Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
- Yaygın Anksiyete Bozukluğu
5. Rasyonel Duygucu Terapi
Psikoterapist Albert Ellis tarafından geliştirilen Rasyonel Duygucu Terapi, 1950'lerden beri yaygın olarak kullanılıyor. Seneler boyunca yapılan pek çok çalışma, Rasyonel Duygucu Terapinin başarılı bir yöntem olduğunu gösteriyor. Bu yaklaşıma göre:
- Duyguların temelini düşünceler oluşturur.
- Bir insanın iyi ya da kötü hissetmesine insanlar ya da olaylar değil, düşünceler yol açar.
- Abartma, hatalı çıkarımlar gibi rasyonel olmayan düşünceler duygusal sorunlara neden olur.
- Rasyonel olmayan düşüncelerin yerine rasyonel düşünceler geldiğinde duygusal bir rahatlama sağlanır.
6. Varoluşçu Terapi
Geçmişte yaşananlara, bugüne ve geleceğe eşit derecede önem veren Varoluşçu Psikoterapi, danışanın somut endişelerine yoğunlaşır. Varoluşçu felsefe, kişinin kendi seçimlerini yapabilecek bir iradeye sahip olduğu görüşünü benimser. Her insanın yaşadığı olaylarda nasıl varolduğunu fark etmesi gerektiğini savunur demek daha uygun olabilir. Varoluşçu terapi yaklaşımına göre psikolojik zorlanmaların altında yatan dört önemli sorun:
- Ölüm,
- Özgürlük,
- İzolasyon,
- Anlamsızlık olarak sıralanır.
7. Dışavurumcu Sanat Terapisi
Bireyin yoğun bir şekilde yaşadığı ve dile getirmekte güçlük çektiği duygularını sanat yoluyla açığa çıkarması Dışavurumcu Sanat Terapisi olarak adlandırılır. Boya, kağıt ve benzeri materyaller aracılığıyla yapılan terapide, ortaya konan eser uzman tarafından incelenir. Semboller ve metaforlardan yararlanan Sanat Terapisinde;
- Resim,
- Müzik,
- Dans,
- Drama gibi sanatın çeşitli dalları da kullanılabilir.
Bir sanat eserinin üretim sürecindeki yaratıcılığın iyileştirici bir yönü olduğuna inanılan Sanat Terapisi için danışanın daha önce sanatla ilgilenmiş olması gerekmez. Dışavurumcu Sanat Terapisi, kişinin iyileşmek ve duygularını açığa çıkarmak için sanata başvurmasını sağlar. Özellikle çocukların kendilerini daha rahat ve güvende hissetmelerini sağlayan Dışavurumcu Sanat Terapisi, onlarla sağlıklı bir ilişki kurulmasına imkan verir.
8. Aile ve Çift Terapisi
Sağlıklı bir ilişki yaşamak ya da sorunlarını çözmek isteyen çiftlere yönelik bir psikoterapi yöntemi olan Aile ve Çift Terapisi; bireyi değil, bireyler arasındaki ilişkiyi merkeze alan bir terapi sürecini ifade eder. Aile ve Çift Terapisi, aile içinde çözümü bulunamayan sorunların üstesinden gelmek isteyen danışanlar tarafından tercih edilir.
Aile ve Çift Terapisinin kullanıldığı alanlardan bazıları şunlardır:
- Uyum ve iletişim sorunları
- Ayrılık ve boşanma süreci
- Bağımlılıklar
- Ergen depresyonu
- Çiftler arası cinsel sorunlar
- Çocuk gelişimi
- Tek ebeveynli aileler
- Sadakatsizlik ve aldatma
- Fiziksel ya da psikolojik şiddet
9. Çözüm Odaklı Terapi
Çözüm Odaklı Terapi, danışanın şimdiki zamanına ve terapi sonunda başarmak istediği hedefe odaklanır. Danışanın güçlü yönleri üzerinde duran Çözüm Odaklı Terapi, onun kişisel kaynaklarına önem verir.
Değişimin sürekli devam ettiği görüşünün hakim olduğu Çözüm Odaklı Terapi;
- Danışanın terapiden beklentisi,
- Bu beklenti gerçekleştiği zaman hayatında nelerin değişeceği,
- Beklentilerini gerçekleştirebilmek için neler yaptığı konuları etrafında şekillenir.
10. Şema Terapi
Jeffrey Young tarafından geliştirilen ve bilimsel olarak da etkisi kanıtlanmış olan Şema Terapi, erken çocukluk döneminde yaşananların yetişkinlik dönemine etkisini inceler. Bu yaklaşımda, çocukluk döneminde önemli ölçüde karşılanmayan ihtiyaçlar nedeniyle oluşan kişinin kendisine ve dünyaya dair oluşturduğu temel inançlara "şema" adı verilir. Psikoterapi sırasında bu şemalar keşfedilerek bugün bireyin hayatındaki uyumsuz olan yönleri üzerinde çalışılır. Young erken dönem yaşantılarda temel duygusal ihtiyaçlarımızın
- Temel güvenlik
- Başkaları ile bağlılık
- Özgüven
- Kendini ifade etme
- Özerklik
- Gerçekçi limitler olduğunu vurgular.
Bu ihtiyaçlar yeterince karşılanmadığında terk edilme, kusurluluk, güvensizlik, karamsarlık, kendini feda gibi 18 şemanın oluşmasına sebep olduğundan söz eder.
Farklı psikoterapi yöntemleri içinden hangisinin sizin için en iyisi olduğuna psikoterapistinizle birlikte karar vermeniz gerekir. Bazı durumlarda tek bir yöntem yerine, bireyin ihtiyaçları doğrultusunda farklı tekniklerin bir arada kullanıldığı bütüncül psikoterapi uygulanması tercih edilebilir.
Psikoterapi desteği almak hayatın pek çok farklı alanında yaşadığınız sorunları çözüme kavuşturabilmek için en iyi yöntemlerden biridir.
Eğer psikolojik desteğe ihtiyaç duyuyorsanız bulunduğunuz yer neresi olursa olsun online psikoterapi hizmetlerinden faydalanabilirsiniz. Heltia uygulamasını indirerek size özel atanan kişisel danışmanınızla size en uygun psikoterapi yöntemini bulmak için görüşebilirsiniz. Ardından size uygun alanda terapi desteği veren bir uzmanla eşleşerek sürecinize başlayabilirsiniz.
Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız “10 Soruda Online Psikoterapi” ve "Kalıplarımızı Ortaya Çıkaran Şema Terapi Nedir?" yazılarımız da ilginizi çekebilir.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
