Uçak korkusu adı aviofobi olarak da bilinen, uçakla uçmaktan ve uçaktan aşırı derecede korkma olarak tanımlanabilecek bir fobidir. Fobiler hayatı olumsuz yönde etkileyen, kontrolden çıkan korkular olarak düşünülebilir. Aviofobisi olan biri de uçakla seyahat etmesi gereken durumlarda ya da uçağa binmeyi düşündüğü anda bile çok yoğun bir endişe hissedebilir.
Uçak yolculuğu korkusu seyahatin spesifik bir anıyla ilgili de olabilir tümünü de kapsayabilir. Örneğin, bazı insanlarda uçak kalkış anı korkusu vardır. Kalkışta yoğun bir kaygı ve panik hissederler, ama seyahatin devamında sakinleşebilirler. Benzer durum yalnızca iniş zamanı için de geçerli olabilir.
Elbette, sarsıntılı bir kalkış ya da iniş anı veya uçağın türbülansa girdiği zaman herkes için tedirginlik verici olabilir. Bu, uçak fobisinin olduğu anlamına gelmez. Uçaktan korkanların duyduğu anlık bir endişe değildir. Daha uçağa binmeden önce yaşayacakları korku sebebiyle stres olmaya başlayabilirler. Birçok kişi yaşadığı korkunun mantıksız olduğunu bilse de engel olamaz. Bu da fobi kavramının doğası ile alakalı bir durumdur.
Uçak Korkusu Belirtileri Nelerdir?
Fobilerin belirtileri çoğu zaman ortaktır. Çünkü korkuyu tetikleyen etki farklı olsa da çoğu zaman verilen tepkiler benzerdir. Uçak korkusunun belirtileri de şöyle sıralanabilir:
- Titreme
- Uyuşma ve halsizlik
- Baş dönmesi
- Aşırı terleme
- Çarpıntı
- Yoğun mide bulantısı
- Hazımsızlık ya da bağırsakların fazla çalışması
- Nefes alamama hissi, nefes darlığı
- Oryantasyon bozukluğu
- Ellerin aşırı terlemesi ya da soğuması
Bu belirtiler uçuş öncesinde, uçakla seyahat etme fikri düşünüldüğünde, uçağa binerken ya da uçuş esnasında oluşabilir. Çoğunlukla daha seyahate çıkmadan önce belirtiler kendini göstermeye başlar. Uçak korkusu panik atak geçirmenize de yol açabilir.
Uçaktan korkanlar bir yolunu bulup sürekli uçakla seyahatten kaçınmaya çalışırlar. Karayolu ile ulaşımı tercih ederler. Bazı durumlar önemli iş toplantılarını ya da aile seyahatlerini bile iptal etmek zorunda kalabilirler.
Uçak Korkusu Nasıl Yenilir?
Eğer aviofobiniz olduğunu düşünüyorsanız bu durumla savaşmak için birkaç yöntem deneyebilirsiniz. Unutmayın ki kaçış kurtuluş değil. Yaşadığımız modern çağda uçaktan korkmak, hayatın büyük bir kısmını kaçırmanıza yol açabilir. O nedenle uçak korkusunu yenmek için çabalamalısınız.
"Uçak korkusu nasıl geçer?" sorusuna yanıt olarak hazırladığımız ipuçları size bu aşamada yardımcı olabilir:
1. Tetikleyiciyi Keşfedin
Uçak korkusunun farklı anlarda ortaya çıkabildiğini söylemiştik. Sizin de korkunuzun hangi aşamada oluştuğunu bilmeniz faydalı olabilir. Kaygının tam olarak ne zaman geleceğini bilirseniz, kontrol altına almanız kolaylaşabilir.
2. Çevrenizden Destek Alın
Birçok kişi uçaktan korktuğunu söylemeye utanır. Oysaki oldukça yaygın bir fobi olan uçak korkusu birçok kişiyi etkiler. Yaşadığınız endişe ve korkuyu sevdiklerinizle paylaşmaktan çekinmeyin. Yalnız başına başa çıkmaya çalışmak aviofobianın yarattığı endişe seviyesini artırabilir. Uçuş sırasında bir yakınınızdan destek almak, onunla konuşmak size iyi gelebilir.
3. Mantıksız Düşünceleri Tespit Edin
Fobisi olan çoğu kişi yaşadığı korkunun aşırı olduğunu bilir ve kontrol edemez. Ama yine de bu aşamada düşünülen detayları, korkuyu tetikleyen fikirleri tespit etmek sonrasında üzerine çalışmak açısından faydalı olabilir.
Aklınızdan ne geçiyor da o an uçaktan korkuyorsunuz? Uçak düşecek diye mi endişelisiniz, yoksa sadece kontrolünüz dışında bir araçta yüksekte olmak mı sizi tedirgin ediyor? Bu düşünceleri endişeli hissettiğiniz anda not alabilir ve sonrasında korku geçtiğinde mantıklı bir şekilde değerlendirmek üzere kenara koyabilirsiniz.
4. Uçuş Sürecinin Teknik Detaylarını Öğrenin
Bir önceki adımda aklınıza takılan soruların bazılarının yanıtlarını bilim sayesinde bulabilirsiniz. Örneğin, türbülans anından korkuyorsanız bu durumun neden oluştuğunu öğrenmek size yardımcı olabilir. Uçağın çıkardığı yoğun sesin kaynağını bilmek, sesin gizemini ve dolayısıyla etkisini azaltabilir.
Kısacası güvenliği hakkında bilgi edinmek tedirginliğinizi azaltabilir. Çünkü aslında bilindiği gibi uçakla seyahat en güvenli yöntemdir.
5. Rahatlamayı ve Kaygı ile Başa Çıkmayı Öğrenin
Aviofobi ile mücadele eden biriyseniz, uçağa binmeden önce sakinleştirici teknikler uygulayabilirsiniz. Örneğin nefes egzersizleri, yoga ya da meditasyon yapmak bu anlamda size yardımcı olabilir.
Uçuş öncesinde veya sırasında korkunun sizi ele geçirmeye başladığını hissettiğiniz anda gevşeme teknikleri uygulayabilirsiniz.
6. Stresi Tetikleyebilecek Yiyecek ve İçeceklerden Uzak Durun
Aşırı kafein almak, fast food ya da çok yağlı yiyecekler gibi sindirimi zor gıdalar tüketmek vücudun stres seviyesini artırabilir. Bu nedenle uçuştan önce daha kolay sindirilen gıdalar tüketmeyi tercih edebilirsiniz. Kahve yerine papatya çayı gibi sakinleştirici etkisi ile bilinen bitki çaylarını tercih edebilirsiniz.
7. Uçakta Kendinizi Oyalayın
Birçok uçakta multimedya ekranları ve eğlence sistemleri bulunur. Bunlarla kendinizi oyalayabilir, film ya da dizi izleyerek uçuşu nispeten eğlenceli hale getirmeye çalışabilirsiniz. Seyahat öncesinde tablet gibi akıllı cihazlara izleyebileceğiniz bir şeyler yüklemek, uçakta zamanın geçmesi açısından size yardımcı olabilir.
8. Uyumaya Çalışın
Uçuşu en rahat şekilde atlatabilmek için uyumayı deneyebilirsiniz. Tabii ki stresliyken uykuya dalmak çok zor olabilir, ama bu aşamada da nefes teknikleri gibi stresi kontrol altına alabilecek yöntemleri deneyebilirsiniz. Sakin, uyku getirecek bir müzik dinleyerek ortamdan mental olarak uzaklaşmaya çalışabilirsiniz.
9. Bir Uzmandan Yardım Alın
Uçak korkusu bir ruh sağlığı uzmanı ile aşabileceğiniz ya da en azından kontrol altına alabileceğiniz bir fobidir. Bir uzman en doğru şekilde uçak fobisini teşhis edebilir, tetikleyiciler ve stres yönetimi hakkında size yardımcı olabilir ve uçak fobisiyle alakalı farklı korkularınızın da olup olmadığını belirleyebilir. Bunun sonucunda da size özel bir uçak korkusu terapisi planı hazırlayabilir.
Bir Uzman ile Uçak Korkusunu Nasıl Yenerim, Tedavi Nasıldır?
Uçak korkusu ruh sağlığı danışmanlarının uyguladığı farklı terapi yöntemleri ile başa çıkılabilir bir hale gelebilir. Uçak korkusu tedavisinde:
- Bilişsel Davranışçı Terapi ile uçağa ve uçuşa karşı beslenen mantıksız korkunun nedenleri üzerine çalışılabilir. Korkuyu yaratan düşünce kalıpları değiştirilebilir.
- Maruz kalma terapisi ile uçma fikrine alışma sağlanabilir. Ufak adımlarla ilerlenerek korku kontrol altına alınabilir.
- Grup terapisi gibi farklı terapiler ve fobi tedavisinde kullanılan diğer tekniklerle de uçak fobisi kontrol altına alınabilir.
- Uzman uçak korkusu için ilaç da önerebilir. Endişenin yarattığı semptomları ve yoğun kaygı hissini kontrol altına almak için anksiyete ilaçları reçete edilebilir. Ancak bunun için alanında uzman biriyle görüşmek ve uygun desteği almak gerekir.
Uçak Korkusu Hakkında Merak Edilenler
Uçak Korkusu Neden Olur?
Genel olarak fobilerin net sebepleri hakkında kesin söylemler yok. Birçok etkenin bir araya gelmesi ile oluştuğu düşünülüyor. Potansiyel aviofobi nedenlerini şöyle özetleyebiliriz:
- Çok yaygın olmasa da uçakla ilgili travmatik bir anısı olan birinde aviofobi görülebilir. Uçak kazasından kurtulan ya da çok tehlikeli bir uçuşa dahil olan birinde bu durum fobiyi tetikleyebilir.
- Travmatik olaylar arasında terör saldırıları da yer alabilir. Bu saldırıya direkt maruz kalmanın yanında olayla ilgili detaylar, uçakta olmayan birinde bile fobiyi tetikleyebilir.
- Uçak kazası ile ilgili haberler, medya görselleri, film ya da belgeseller de insanlarda bir korku oluşmasına yol açabilir.
- İnsanlar durum ve güvenlikleri üzerinde hiçbir kontrollerinin olmadığını düşündükleri için de uçaktan korkar.
- Öğrenilmiş davranışlar da zamanla fobi gelişimine sebep olabilir. Anne ya da babası uçaktan korkan bir çocukta aviofobi oluşabilir.
- Farklı fobileri olan biri için uçakla seyahat de bir korkuya dönüşebilir. Örneğin, kapalı alan korkusu yaşayan birinde genellikle aviofobi de görülür.
Hem Farklı Bir Fobisi Hem Uçak Korkusu Olanlar Ne Yapmalı?
Uçak korkusu farklı korkuları tetikleyebilir ya da farklı bir fobi uçaktan korkmanıza neden olabilir. Örneğin,
- Klostrofobi aviofobinin tetiklenmesine sebep olabilir. İlk etapta uçaktan değil de kapalı alandan korkuluyormuş gibi düşünülse de zamanla iki farklı ve birbirini etkileyen fobi ile başa çıkmak zorunda kalınabilir.
- Uçakta kalp krizi geçirme korkusu gibi uçak içerisinde hastalanmaktan, mikroplarla karşılaşmaktan korkan kişiler de olabilir. Böyle karmaşık ve iç içe geçen durumları kontrol altına almak için yapabileceğiniz en iyi şey bir uzmanla görüşmektir.
Yükseklik Korkusu Olan Uçağa Binebilir mi?
Yükseklik korkusu aslında uçağa binmek için engel değil. Bu noktada önemli olan kişinin yaşadığı korkunun spektrumu. Yükseklik korkusu olan biri bu fobi için bir tedavi gördüyse ve korkuyu kontrol altında tutabiliyorsa rahatlıkla uçağa binebilir.
Eğer ne kadar yüksekte olduğunu görmediğinde fobisi tetiklenmiyorsa, cam kenarından uzak durarak ve dışarıya bakmamaya çalışarak seyahat edebilir. Ama bu aşamada yine de kontrol altına alınmamış bir fobinin bir başkasını tetikleyebileceğini unutmamak gerekir.
Uçak Korkusu Kalp Krizine Neden Olur mu?
Uçak korkusu olan birçok kişinin uçakta kalp krizi yaşama endişesi vardır. Hatırlarsanız ülkemizin en sevilen isimlerinden biri olan Kemal Sunal da uçağın kalkışı esnasında kalp krizi geçirdiği için vefat etmişti. Aviofobisi olan sanatçının korkusunun kalp krizini tetiklemiş olabileceği ifade edilmişti.
Bu durum aslında kısmen doğru. Yani uçak korkusu mutlaka kalp krizini tetikler diye bir durum yok, ama vücudun stres seviyesini fizyolojik olarak da artırdığı bir gerçek. Bu noktada da kontrol altına alınmayan tüm fobiler ve stres kaynakları gibi, uçak korkusu da kalp krizi riskini artırabilir. Bu da özellikle genetik olarak ya da farklı bir rahatsızlık sebebiyle kalp krizi riski yüksek olan biri için ciddi bir sorun teşkil edebilir. Bu nedenle fobilerin tedavisi oldukça önemlidir.
Özel Olarak Uçak Korkusu için İlaç Var mı?
İçtiğinizde uçak korkusunu direkt unutturan bir ilaç yok. Psikiyatrlar gerektiğinde uçak korkusu için sakinleştirici, bulantıyı azaltan ilaçlar ve anksiyete ilaçları reçete edebiliyorlar. Uçak korkusu için uyku ilacı gibi ürünler, fobinin yarattığı semptomları yatıştırmak ve kendinizi daha iyi hissetmek için verilebilir.
Uçağa binerken sakinleştirici (tabii doktor kontrolünde!) kaygının yarattığı semptımları azaltabilir. Ama tek başına uçak korkusu ilaç tedavisi diye bir kavram yok. Uçak korkusu terapisine destek olarak ilaç kullanımı söz konusu olabilir.
Uçak korkusu ile başa çıkmak için terapiye başlamak iyi bir adım olabilir. Heltia'da online psikologlar ile sürecinizi dilediğiniz yerden yürütebilir, online terapi ile ihtiyacınız olan iyileşme yolculuğuna çıkabilirsiniz.
Bu makaledeki bilgileri faydalı bulduysanız "Araba Kullanma Korkusu Nasıl Yenilir? (8 Farklı Yöntem)" ve "Neofobi Nedir, Neden Olur?" adlı yazılarımız da ilginizi çekebilir.
Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurunuz.
